خراسان‌شمالی دارای حدود یک هزار سر اسب اصیل ترکمن است و سال‌هاست که مسئولان استانی وجود این گونه حیوانی را به عنوان یک مزیت اقتصادی برای رشد و توسعه استان بیان می‌کنند اما بعد از گذشت سال‌ها هنوز صنعت اسب جایگاه واقعی خود را در این استان پیدا نکرده است.

 

خراسان‌شمالی خاستگاه اصیل ترین نژاد اسب ترکمن در ایران بوده و در واقع هویت اسب اصیل ترکمن متعلق به خراسان شمالی و منطقه مرزی جرگلان است. به اعتقاد کارشناسان این استان دارای خالص‌ترین، اصیل‌ترین، نابترین و دست نخورده‌ترین نژاد اسب ترکمن در جهان است، اسبی که به واسطه چالاکی و چابکی آوازه آن در سراسر جهان پیچیده است. به منظور بقای این صنعت باید ذخایر ژنتیکی این گونه از اسب‌ها حفظ شود، بنابراین تعدادی از مسئولان استان به دنبال انجام فعالیت‌های اجرایی برای حفظ این گونه ارزشمند هستند.

 

دکتر ابوالفضل شیرازی، مدیر گروه جنین شناسی پژوهشگاه ابن سینا جهاد دانشگاهی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه خراسان‌شمالی اظهار کرد: درصدد حفظ و تکثیر ذخایر ژنتیک اسب از طریق به کارگیری فناوری‌های نوین تولید مثلی هستیم.

 

وی افزود: این مرکز قصد دارد در کنار تولید آزمایشگاهی در مزرعه مانند گوسفند و بز با استفاده از فن آوری‌های مرتبط بر روی اسب نیز کار کند و در شرایط آزمایشگاهی انجماد اسپرم، انجماد جنین و تعیین جنسیت جنین را انجام دهد. از طریق تلقیح مصنوعی امکان تعیین جنسیت جنین اسب‌ها نیز وجود خواهد داشت.

 

شیرازی با اشاره به اینکه تاکنون به صورت عملی بر روی اسب‌ها این امر انجام نشده است اما به عنوان پیشگام در انجام اینگونه فعالیت‌ها حضور داشته‌ایم، اظهار کرد: اجرای این طرح در ایران امکان پذیر نبود. با وجود اینکه دانش فنی آن در کشور وجود نداشت تا به صورت کاربردی و عملیاتی پیش برویم اما شرکت پارس سینا یاخته وارد عرصه شد و برای اولین بار در کشور بر روی گاوها این عملیات را انجام داد، به همین دلیل می‌توان بر روی مادیان‌های اسب نیز چنین اقدامی را انجام داد.

 

وی با بیان اینکه اجرای این طرح زمان بر است و حدود دو سال به طول می‌انجامد، توضیح داد: امکان اجرای کارهای آزمایشگاهی بر روی مادیان‌های اسب و دسترسی به تخمدان مادیان‌ها از استحصال تخمک از تخمدان‌ها مانند آنچه که در مراکز باروری و ناباروری صورت می‌گیرد، کمی زمان بر است.

 

شیرازی تصریح کرد: با استفاده از روش ICSI مادیان‌هایی که دارای مشکلات باروری و رحمی نیز هستند، باردار خواهند شد. با اجرای این روش در مرحله اولیه شکل گیری بلاستوسیت، انجماد پذیری جنین افزایش می‌یابد و امکان نمونه برداری از جنین‌های تولید شده در شرایط آزمایشگاهی فراهم است که می‌توان جنسیت جنین را نیز تشخیص داد.

 

وی افزود: با توجه به پتانسیل موجود در خراسان شمالی و وجود اسب اصیل ترکمن در استان درصدد هستیم تا این طرح را در استان اجرایی کنیم.

 

علی مبارکی، معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌شمالی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا درباره اجرای این طرح در استان گفت: این طرح از سوی جهاد دانشگاهی مطرح شده است اما به نظر می‌رسد اجرای این طرح هزینه بالایی را طلب می‌کند.

 

وی با اشاره به اینکه یکی از رسانه‌ها بی‌اعتنایی کارگروه اسب نسبت به اجرای این طرح خبری را منتشر کرده بود، افزود: این کارگروه نسبت به این طرح بی اعتنایی نکرده و آن را رد نیز نکرده است و در آن کارگروه قرار بر این شد تا این طرح طی برگزاری جلسات کارشناسی در جهاد کشاورزی مورد بررسی قرار گیرد. باید جلسات کارشناسی به منظور بررسی برآورد میزان هزینه‌های لازم و یا اقدامات برای اجرای این طرح، برگزار شود. از سوی دیگر این سازمان درصدد است تا طرح تست ژنومیک را بر روی اسب‌های استان انجام دهد که طی اجرای این طرح ژن‌های شاخص به اسب‌ها منتقل می‌شود.

 

مبارکی در پاسخ به این سوال که آیا با اجرای این طرح، ذخایر ژنتیکی اسب اصل ترکمن حفظ خواهد شد، توضیح داد: فلسفه اجرای این طرح با طرحی که جهاد دانشگاهی درصدد اجرای آن است فرق می‌کند، به عنوان مثال در تست ژنومیک قد اسب‌ها را برای شرکت در مسابقات کورس بالا می‌بریم اما در طرح حفظ و تکثیر ذخایر ژنتیک اسب، انتقال جنین صورت می‌گیرد. برای اجرای تست ژنومیک مبلغ 600 میلیون ریال اعتبار نیز موجود است تا اجرایی شود.

 

معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی، با اشاره به اینکه این استان دارای یک هزار سر اسب اصیل ترکمن است، گفت: علاوه بر آن صدور شناسنامه برای اسب‌های ترکمن از دیگر اقداماتی است که انجام می‌شود و طی سال جاری 500 شناسنامه برای اسب‌های اصیل ترکمن استان صادر شده است.

 

وی، راه‌اندازی پیست سوارکاری را از دیگر اقدامات در دست اجرا در این حوزه بیان کرد و افزود: برای ساخت این پروژه زمینی با مساحت 17 هکتار در بیدک بجنورد و زمینی دیگر با مساحت 31 هکتار در منطقه ارکان پیش بینی شده است. 11هکتار از زمین موجود در ارکان، زمینی ملی است و نمی‌توان در آن کاری انجام داد. با بررسی‌های انجام شده قرار بر این شده تا در 20 هکتار باقی پیست ساخته شود. برای اجرای این طرح 550 میلیون تومان اعتبار موجود است.

 

محمد رضا موفق، مدیر کل امور اقتصادی استانداری خراسان شمالی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا اظهار کرد: با روی کار آمدن دولت روحانی اولین چیزی که در این استان انجام شد، دستور فعال سازی کارگروه تخصصی اسب ترکمن بوده که هشت ماه به محاق رفته بود.

 

وی با بیان اینکه ماهانه کارگروه اسب اصیل ترکمن در استان تشکیل می‌شود و بسیاری از مشکلات پرورش دهندگان اسب نیز در این کارگروه رفع شده است، در خصوص طرح پیشنهادی جهاد دانشگاهی گفت: نظر موافق نسبت به هر طرحی که موجب توسعه این استان شود، خواهیم داشت. برای بررسی و اجرای این طرح باید جلسات کارشناسی برگزار شود تا متوجه شد که آیا این طرح قابلیت اجرایی را خواهد داشت و یا خیر.

 

موفق در پاسخ به این سوال که آیا پیگیری ساخت پیست در زمین علی آباد بجنورد منتفی شد و یا خیر، توضیح داد: کارگروه اسب این زمین را رها نکرده اما در عین حال ساخت این پروژه در دو قطعه زمین دیگر را نیز دنبال می‌کند.

 

دکتر رضا شاهین فر، رییس جهاد دانشگاهی واحد خراسان شمالی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا در خصوص طرح حفظ و تکثیر ذخایر ژنتیک اسب در خراسان‌شمالی و هزینه و نحوه اجرای آن بیان کرد: گفت‌وگوها برای اجرای این طرح در حال انجام است. تا زمانیکه در ابتدا از هزینه‌ها صحبت کنیم کاری انجام نخواهد شد. در صورت تایید اجرای این طرح، ممکن است بخش‌هایی از این طرح در مزرعه و بخش‌هایی نیز در تهران انجام شود و علاوه بر آن از توان بخش خصوصی نیز استفاده خواهیم کرد.

 

وی گفت: به عنوان مثال این نهاد برای اجرای طرح نهال پیوندی گردو سال‌ها گفت و گو کرد تا اجرای آن تایید شد و هم اکنون این طرح بدون اینکه برای ما هزینه‌ای داشته باشد توسط بخش خصوصی در شیروان در حال اجراست.