نحوه انجام آزمایشات ژنتیکی اسب

تعیین هویت و صدور شناسنامه برای اسبهای بومی و وارداتی کشور یکی از وظایف مهم فدراسیون سوارکاری کشور می باشد که این امر در جهت کنترل و سازماندهی امور ورزشی اسب مانند مسابقات کورس، پرش، استقامت، زیبایی و پرورش به هماهنگی با وزارت جهاد کشاورزی می باشد. از یک سو پرورش دهندگان اسب با اطلاع از نژاد و هویت اسب تحت مالکیت خود می توانند صنعت تولید اسب را با توجه به نیاز جامعه سوارکاری ارتقا دهند و از سوی دیگر شناسنامه دار کردن اسب ها بخشی از وظایف فدرراسیون سوارکاری کشور است که مدتها مهجور مانده بود. در این رابطه آقای دکتر محمد باقر زندی مشاور ژنتیک و اصلاح نژادی  فدراسیون سوارکاری کشور درباره روند تعیین ژنتیک و تعیین هویت اسبها توضیحات زیر را در قالب مصاحبه ارائه می دهد:
س: روش کار فدراسیون برای تعیین هویت و تست ژنتیکی اسبها به چه صورت است؟
ج: در حال حاضر روش اجرای کار بدین شکل است که هیات های سوارکاری استانها به صورت مکتوب تعداد اسبهای ثبت نام شده برای صدور شناسنامه در استان را به معاونت فنی فدراسیون سوارکاری اعلام می کند و معاونت فنی هم با اعزام کارشناسان مسئول اخذ نمونه و تعیین هویت به استان را همراه با تعداد میکروچیپ های مورد نیاز و کیسه های مخصوص نمونه گیری به استان اعزام می کند. کیسه های نمونه گیری به صورتی است که ضریب امنیت نمونه برای هر اسب بالا بوده که امکان بازکردن پاکت به هیچ وجه میسر نیست و در صورت خدشه به پاکت اعم از پارگی و یا بازشدن پاکت نمونه مورد نظر به هیچ وجه برای ازمایشگاه راسال نخواهد شد و مجددا باید شرایط نمونه گیری سالم برای ان اسب اعمال شود. لازم به ذکر است که برای هر اسب دوسری باید نمونه اخذ شود که یک سری آن برای انجام تست های ژنتیکی و تعیین هویت به ازمایشگاه ارسال می شود و سری دیگه در فدراسیون به عنوان بانک ژنی به منظور تست مجددو اهداف دیگری نگه داری می شود.

س: آزمایشگاه مرجعی در ایران و یا خارج از کشور دارید که تست های ژنتیکی را انجام دهد؟
ج: بله به صورت کلی با توجه به اهمیت موضوع و یکسری قوانین بین المللی برای برخی نژادها، فدراسیون سوارکاری فعلا با ازمایشگاههای خارج از کشور در جهت انجام تست های ژنتیکی همکاری می نمایند علیرغم اینکه در داخل کشور ازمایشگاههای مجهزی نیز داریم که توانایی انجام اینگونه تست های ژنتیکی را دارند اما متاسفانه مجوز های لازم و شرایط مورد نیاز برخی از انجمن های بین المللی مانند سازمان جهانی اسب عرب(WAHO) و یا ثبت اسب تروبرد( Weatherbys)  را ندارند.
از آبان ماه سال 1395 آزمایشگاه دانشگاه تگزاس که قبلا در جهت انجام تست های ژنتیکی با فدراسیون همکاری می کرد همزمان با یکسری تحولاتی در معاونت فنی فدراسیون سوارکاری اعلام کرد که امکان همکاری برای انها وجود ندارد، فدارسیون سوارکاری در صدد جایگزین آزمایشگاه مرجع و مورد وثوق تمام ارگانهای بین المللی برامد که در این راستا آزمایشگاه دانشگاه کنتاکی با توجه به سابقه و دقت عمل آن و نوع همکاری فی مابین مورد تائید فدراسیون قرار گرفت که در این راستا قرارداد رسمی بشماره 2014/257 مابین فدراسیون سوارکاری و ازمایشگاه مذکور منعقد شد که به صورت رسمی نتایج آزمایشات از طریق آزمایشگاه به فدراسیون ارائه گردد لازم به ذکر است تمامی اطلاعات خام ازمایشگاه قبلی به صورت رسمی در اختیار فدراسیون قرار گرفت و فدراسیون هم این اطلاعات را نیز در اختیار ازمایشگاه دانشگاه کنتاکی قرار داد.
برخی از مفاد قرار داد رسمی فی مابین فدراسیون و ازمایشگاه دین صورت است:
1- دریافت نمونه مو اسب به صورت سالم در پاکت های مخصوص بدون هر گونه خدشه، پارگی و خدشه و یا بریدگی آن، آزمایشگاه ازتحویل نمونه معیوب و انجام تست آن ممانعت به عمل می اورد.
2- در یافت نمونه تنها از طریق پست بین المللی DHL ارسالی مستقیم از فدراسیون به ازمایشگاه
3- انجام ازمایشات ژنتیکی و ارسال نتایج در مدت حدود 4 هفته
4- ارسال تمام اطلاعات خام و نتایج آنالیز ها به فدراسیون به صورت رسمی با سربرگ آزمایشگاه هم از طریق ایمیل رسمی فدارسیون و هم از طریق لینک اینترنتی ازمایشگاه با کد دسترسی اختصاصی فدراسیون
5- آمادگی در ارسال اطلاعات و بررسی مجدد نتایج در صورتی که مالک اسب اعتراضی به نتایج ژنتیکی داشته باشد در زمان حداکثر دو هفته.

س: چه نوع آزمایش هایی مورد درخواست فدراسیون و مالکین اسب می باشد و کدامیک از انها انجام می شود؟
ج: آزمایش های تعیین والدینی (تست انساب) و خلوص نژادی(تست انتساب) داریم.
بعضی از اسب ها دارای پدر و مادر ثبت شده در کتاب انساب می باشد و مالک اسب درخواست ثبت کره در کتاب را دارد و برای این کره یا اسب تنها تست تعیین والدینی انجام میشود که این نوع تست با تعداد 17 مارکر ژنتیکی میکروساتلایتی انجام می شود همچنین برخی از اسبها ممکن است پدر، مادر و یا هر دو ناشناخته باشند و یا در کتاب انساب ثبت نشده باشند که در این راستا برای این درخواستها تست خلوص نژادی(تست انتساب) انجام می شود که این کار با دو روش : آزمون خلوص نژادی با تعداد 17 مارکر ژنتیکی میکروساتلایتی(SSR) و آزمون خلوص نژادی با تعداد 70 هزار مارکر SNP(ژنومیک) انجام می شود.

س: اعلام نتایج تست های ژنتیکی که فرمودید به چه صورت است؟
ج: پس از آنکه ما نمونه ها را با پست DHL فرستادیم به محض دریافت نمونه ها، ازمایشگاه به ما اعلام می کند که چه تعداد نمونه دریافت کرده اند و بنا به نوع درخواست مالک آزمایش های مورد نیاز را شروع می کنند هر آزمایشی که به انتها می رسد اطلاعات خام و تجزیه و تحلیل شده(نتایج تعیین والدینی و یا خلوص نژادی) را در سایتی به صورت انلاین وارد می کنند  و کارشناسان معاونت فنی با نام کربری و رمز عبور می توانند اطلاعات مذکور را دریافت کنند که این اطلاعات به هیچ وجه قابل دستکاری نمی باشد و هر زمانی می توان انها را روئیت کرد همچنین همزمان آزمایشگاه نتایج مذکور را در قالب فایل PDF با سربرگ دانشگاه به سه آدرس ایمیل رسمی فدراسیون  شامل ایمیل روابط عمومی فدراسیون سوارکاری، ریاست معاونت فنی و مسوول نژادها راسال می شود.

س: هزینه تعیین هویت یک راس اسب به صورت کلی چقدر است؟
ج: با توجه به نوع درخواست و پرونده هر اسب ممکن است حدود 200 هزار تا500 هزار تومان بنابه نوع درخواست هزینه میکروچیپ گذاری، هزینه انجام ازمایشات ژنتیکی، هزینه چاپ پاسپورت متغیر می باشد.

س: تمام اسب های ایران الان این آزمایش را پشت سر گذاشته اند؟
ج: من معتقدم که اکثر اسب هایی که دارای نژاد مشخص و یا دارای یک کاربری خاصی هستند آزمایش شده اند البته تعدادی اسب هم داریم که ممکن است مالک تنها برای اهداف تفریحی داشته باشد که درخواست ثبت تابحال نداشته و یا یکسری اسبهایی در سطح روستا ها با ادهدف تفریحی و کشاورزی نیز باشند که تابحال ثبت نشده باشند.