دستگاه تنفسی
دستگاه تنفسی
حیات سلول‌های تمامی پستانداران بستگی مستقیم با وجود اکسیژن دارد. اکسیژن توسط عمل تنفس از هوا گرفته می‌شود و توسط جریان خون در دسترس تک تک سلول‌ها قرار می‌گیرد. سلول‌های قرمز خون این اکسیژن را می‌گیرند و دی اکسید کربن خود را با آن تعویض می‌کنند. بدین صورت دی اکسید کربن از بدن خارج می‌شود. هوای داده شده به بدن قبل از رسیدن به ریه‌ها و جریان خون از تمام طول لوله تنفس عبور می‌کند. هر عامل یکه در این مسیر مانع جریان هوا باشد موجب کاهش اکسیژن قابل دسترس خون می‌گردد. می‌توان گفت که سیستم تنفسی اسب اولین فاکتور محدود کننده در انجام کارهای ورزشی است. یک اسب می‌تواند بهترین قلب و بهترین سیستم گردش خون و بهترین تغذیه را در دنیا داشته باشد اما هنگامیکه عاملی موجب کاهش میزان اکسیژن در دسترس خونش شود، عملکردش تحت تأثیر قرار می‌گیرد. تغییر شکل سوراخ‌های بینی اسب، ارتباط مستقیم با هوای مورد نیاز او دارد. اسبی که در حال چهار نعل است برای دسترسی بیشتر به اکسیژن، سوراخ‌های بینی باز و پهنی دارد. ولی اگر دیدید که اسبی در حال استراحت سوراخ‌های بینی باز دارد دلیل بر این امر است که مانعی سر راه جریان هوا به درون ریه‌های اوست و او با این کار، این کمبود را جبران می‌کند. هوا پس از ورود از طریق سوراخ‌های بینی از فضاهای استخواین استخوان سر می‌گذرد و با عبور از این فضاها گرم می‌شود و با رسیدن به بافت‌های حساس ریه ها، به دمای مطلوب می‌رسد. شاید بتوان گفت که ناحیه گلو حیاتی ترین مسیر فوقانی جریان هوا است. هوا از فضایی به نام حلق که در پشت دهان قرار دارد عبور می‌کند. در اینجا از بین تارهای صوتی وارد حنجره می‌شود. موقعیت حنجره به کام نرم بستگی دارد. کام نرم می‌تواند از ورود غذا به حنجره جلوگیری کند و یا مسیر آن را به مری باز نماید. در اسب در حال استراحت تارهای صوتی مانند پرده‌ای از روی حنجره آویزانند. ولی مسیر هوا را به طور کامل نبسته‌اند. این پرده‌ها هنگام تمرینات ورزشی اسب باز می‌شوند و اجازه عبور هوای بیشتری را می‌دهند. نای یک لوله عمودی است که در راستای گردن از حنجره به ریه‌ها کشیده شده است. در اسب ایستاده این لوله، زاویه‌ای تشکیل می‌دهد که اسب قادر به خروج مایعات از ریه خود نیست. هنگامی که اسب از روی زمین چیزی می‌خورد، موکوس می‌تواند با نیروی جاذیه زمین خارج شود. در باقی زمان‌ها این موکوس توسط میلیون پرز نازک و یا مژه که در سطح دیواره نای قرار دارند با حرکت موجی شکلی به سمت بالا حرکت داده شده و به نای می‌رسد. سیر ورود هوا درست قبل از رسیدن به ریه‌ها به دو برونش تقسیم می‌شود که هر کدام به یک ریه وارد می‌شوند. برونش، خود به برونشیوهای کوچکتری تقسیم می‌شود و بالاخره برونشوها هم به آلوئولها یا کیسه‌های هوایی منتهی می‌گردند. که در آنجا معاوضه اکسیژن با دی اکسید کربن انجام می‌پذیرد. این سیستم باید همواره به منظور خنثی کردن خشکی هوا در گذرگاه عبوری خود مرطوب نگه داشته شود. به همین منظور سلول‌های سطح آلوئولها دائماً موکوس ترشح می‌کنند. در اسب سالم مقدار تشکیل موکوس آنقدر کم است که هیچ گاه جمع نمی‌شود و تخلیه آن توسط مژه‌ها بسیار ناچیز است. یکی از علائم سلامت اسب این است که هنگامی که لوله تنفسی او را توسط آندوسکوپ ارتجاعی معاینه می‌کنیم، موکوس قابل رویتی در آن نمی‌بینیم و به همین علت هم هیچ ترشحی در سوراخ‌های بینی اش رویت نمی‌شود، اگر بافت ریه‌ها به هر علتی ملتهب شود، دو اتفاق می‌افتد. اول آنکه مقدار موکوس تولید شده زیاد می‌شود. دیگر آنکه دیواره‌های آلوئولی ضخیم می‌گردند