ارزيابي تيپ در اسب وچرا اخته كنيم ؟

زير گلوي اسب هرچه پهن‌تر باشد بهتر است اگر زير گلو تنگ باشد نامطلوب مي‌باشد چون دستگاه تنفس تحت فشار قرار مي‌گيرد. نژاد عرب زير گلويش پهن و وسيع است و خيلي منا مي‌باشد. صفت زيرگلو روي اتصال سر به گردن تاثير مي‌گذارد. اتصال سر به گردن بايد عمود به سر باشد و سر با خط عمود زاويه 45 درجه داشته باشد. اتصال زير گلو هرچه بيشتر باشد بهتر است. اگر گردن قوي باشد اتصال سر به گردن خيلي كم وسعت است و تعادل حيوان زياد پايدار نيست در اين حالت به سر حالت دزيده گفته مي‌شود انگار اسب مي‌خواهد سرش را بدزدد. اگر مفصل آرنج به بدن خيلي بچسبد toe out حاصل مي‌شود اگر مفصل آرنج از بدن جدا باشد toe in حاصل مي‌شود. ساعد بايد طويل و عضله‌اي باشد.

چرا اخته كنيم ؟

1- اسبهاي نر مانند حيوانات ديگر همجنس خود پس از بلوغ بد خلق و وحشي مي شوند و گاهي بدخلق وحشي مي شوند و گاهي عادات بد و حتي خطرناك پيدا مي كنند .
گاز گرفتن – لگد زدن – صدمه زدن به اسبهاي ديگر و اشخاصي كه با آنها سر و كار دارند و برخي اوقات اتفاقاتي كه ممكن است باعث مرگ شود و اين از نتايج وضع رواني اسبها در اين دوره از زندگي آنها است .
نگهداري اسبهاي نر هميشه گرانتر تمام مي شود زيرا بايد پيوسته در اطاقكهاي انفرادي نگهداري شوند كه به توجه دائمي نياز دارند.

2- خلق و خوي بد اغلب اسبهاي اخته نشده را حيواناتي غير قابل اعتماد مي كند . 
در مسابقات نمي توان بر روي چنين اسبهائي حساب كرد و بخصوص اگر مادياني در اطراف باشد ممكن است غير قابل كنترل شوند و وضع ناخوشايندي بوجود آورند كه باعث صدمه خوردن سواركار و اسبهاي ديگر و خود حيوان شود .
حالت وحشي حيوان بر روي تربيت كننده و سواركار و صاحب اسب اثر مي گذارد و باعث مي شود كه آنها از حيوان بترسند . 
اسب اين وضع را درك مي كند و ترس اشخاص را تشخيص مي دهد .اين ترس او را وحشي تر مي كند تا جائي كه كاملا غير قابل كنترل و خطرناك مي شود. 
در اين موقعيت تربيت كننده و خدمه و سواركار براي اعمال كنترل ناچار به استفاده از روشهاي غلط مي شوند و شلاق زدن و آزار بدني را براي فرمانبردار كردن حيوان مورد استفاده قرار مي دهند.

3- اسب از تنبيهات بيزار است و بتدريج كينه سواركار و تربيت كننده خود را بدل مي گيرد و گاهي بر عليه آنها چنان مي شورد كه باعث صدمه فراوان و حتي مرگ آنها مي شود .
اخته كردن اسب بر هيچيك از توانائي ها و كيفيات مطلوب حيوان اثر نمي گذارد و فقط خلق و خوي وحشيانه اش را ناپديد مي كند . حتي فكر اينكه اخته كردن نيروي بدني يا سرعت اسب را كم مي كند اشتباه محض است 
كافيست كه نگاهي به مسابقات اسبدواني و برندگان آن بياندازيم و يا در مسابقات سه روزه مي بينيم كليه برندگان آنها از اسبهاي اخته بوده اند .
بنابراين اخته كردن كليه كيفيتهاي لازم براي رقابت و مسابقه اسبها را محفوظ نگه مي دارد خواه اين رقابتها پرش و يا مسابقات سرعت باشد و يا شكار و چوگان و غيره …

اسب اخته شده قابل اعتمادتر است ، خوش اخلاق تر است و براي كودكان و سواركاران تازه كار و آنانكه براي تفريح سواركاري مي كنند مناسب است چنين اسبي از نظر اقتصادي بسيار با صرفه تر است زيرا خرج نگهداري آن به مراتب كمتر و زندگي قابل استفاده اش طولاني تر است .

در چه سني اخته كنيم ؟ 

بهتر است كه اسب را در جواني و قبل از اينكه عادتهاي بد و خوي ناخوشايند بيابد اخته كنيم . 
بهترين موقع هنگامي است كه حيوان به بلوغ رسيده باشد ، معمولا بين يكسال و نيم تا دو سالگي موقع مناسبي است . 
اسبانيكه ديرتر به بلوغ مي رسند طبيعتا ديرتر اخته مي شوند زيرا بيضه هاي آنها ديرتر پائين مي افتد . 
گرچه بهترين موقع اخته كردن هنگامي است كه حيوان هنوز بد خلق نشده باشد ليكن اسب را مي توان در هر سني اخته كرد .
اگر حيوان خلق بد و عادات ناخوشايند را پيدا كرده باشد اخته كردن نتيجه مطلوب را در بر نخواهد داشت ليكن بي اثر نيز نيست و تاثير آن تقريبا هميشه مثبت است .

جراحي : 

اخته كردن عملي نسبتا ، بسيار ساده است و با جنبه استثناء براي اسب بي خطر است ، عمل بايد حتما بوسيله يك دامپزشك جراح صورت گيرد كه در صورت بروز هر گونه اشكالي از عهده كار برآيد. 
اخته كردن در ايران متاسفانه شهرت خوبي ندارد . 
علت آن اينست كه اغلب اشخاص بي تجربه و ناوارد در گذشته عمل مزبور را انجام داده اند و اسبهاي اخته شده نيز پس از عمل مورد مواظبت و مراقبت بهداشتي لازم قرار نگرفته اند .

عمل جراحي پس از اينكه محل مورد نظر با دقت شسته و استرليزه شده در حاليكه اسب ايستاده است و با كمك داروهاي بي حس كننده موضعي و يا بوسيله داروهاي بيهوشي در حاليكه حيوان دراز كشيده است انجام مي گردد. 
كيسه محتوي بيضه بطول ده تا پانزده سانتيمتر شكافته مي شود و بيضه خارج مي گردد. 
رگها و مجراهاي متصل به بيضه بوسيله گيره هاي جراحي بسته شده و سپس قطع مي گردند.عمل براي خارج كردن بيضه دوم عينا تكرار مي شود .
در اين عمل مانند هر عمل جراحي ديگر مقداري خونريزي وجود خواهد داشت كه بيشتر رگهاي پوست شكافته شده كيسه محتوي بيضه ها است و اهميت چنداني ندارد . 
در ميان اسبها خونريزي شديد و خطرناك كم ديده مي شود زيرا تعداد بسيار كمي از اسبها به خونريزي مزمن مبتلا مي شوند
شكافهاي ايجاد شده پس از خارج ساختن بيضه ها دوخته نمي شوند. دليل آن اينستكه بيضه هاي خارج شده حجم قابل ملاحظه اي را در داخل كيسه اشغال مي كرده اند و در صورتيكه بخيه زده شوند مقدار زيادي خونابه و سرم بدن و مايعات لنفاوي در كيسه جمع مي شوند و باعث ورم كيسه و عفونت مي گردد . 
بنابراين شكافهاي مزبور بحال خود گذارده مي شوند تا مواد نامبرده بتوانند از داخل كيسه ها خارج شوند . 
خونابه و ساير تراوشات بايد روزانه با آب سرد از روي پاهاي حيوان شسته شود ليكن نبايد اجازه داد كه آب مستقيما بر روي زخم پاشيده شود .
براي اينكه تراوشات بخوبي از شكافها خارج شوند بايد اسب را ورزش داد ، روز بعد از جراحي بايد اسب را سوار شد يا براي مدتي حدود يك ساعت يرتمه برد .
اين برنامه را بايد براي مدت دو هفته ادامه داد . پرش از روي مانع ها كوتاه نيز بي ضرر است ولي بايد هوشيار بود كه كثافات از سطح زمين بر روي زخم پاشيده نشود .
با همه مراقبت ها موضع جراجي شده قدري ورم خواهد كرد كه در اسبهاي سالخورده از اسبهاي جوان و چاق بيشتر محسوس است . درصورتيكه ورم فوق به عفونت مربوط نباشد طبيعي است و نبايد باعث نگراني باشد .
بدين ترتيب شكافها نيز كم كم سرتاسر جوش مي خورند. 

بهبود كامل سه هفته طول مي كشد.

عمل اخته اگر در محل مخصوص و مدرن جراحي اسب انجام نگيرد و در امكاني كه وجود احتمال باكتري ها و ميكروبها وجود دارد انجام بگيرد مي تواند منشاء خطراتي براي حيوان اخته شده باشند. 
علاوه بر محيط مناسب و تميز دامپزشك جراح احتمال خطر عفونت را با شستن دقيق و سائيدن محل جراحي با محلولهاي ضد عفوني به حداقل مي رساند . او احتمالا براي پيشگيري از عفونت براي مدت پنج تا شش روز مقداري داروي آنتي بيوتيك نيز تجويز خواهد كرد .
محل استراحت اسبهاي اخته شده بايد كاملا تميز نگه داشته شود . 
كاه تميز براي خوابيدن حيوان بايد فرآهم گردد و فضولات اسب از محل برداشته شود .
محل خوابيدن تميز تا زماني كه زخم كاملا بهبود يابد مي بايست ادامه داشته باشد .
بدين ترتيب است كه اسب مي تواند دراز بكشد و استراحت كند .بستن حيوان بطوريكه مجبور باشد دائما سرپا بايستد نه تنها باعث ناراحتي و خستگي حيوان مي شود بلكه ممكن است اشكالات خطر ناك ديگري را نيز بوجود آورد .

بايد توجه داشت كه زخم عمل اخته محل مناسبي براي فعاليت ويروس كزاز است در صورتيكه كزاز باعث عفونت شود خطر مرگ حيوان وجود خواهد داشت از طرفي بايد آگاه بود كه پهن و فضولات اسب خود انباشته از ويروس كزاز است .

دامپزشك جراح بهنگام عمل اخته واكسن كزاز نيز به اسب مي زند . 
ليكن در صورتيكه اين اولين باري است كه حيوان واكسينه مي شود امكان دارد نتواند با سرعت كافي خود را براي دفاع در مقابل بيماري كزاز آماده كند . 
از طرفي چون هر زخمي محل احتمالي مناسبي براي فعاليت ويروس كزاز است توصيه مي شود كه تمام صاحبان اسب اطمينان حاصل كنند كه اسبهايشان بهر حال بوسيله دامپزشك واكسينه شده باشند .
در تعداد بسيار محدودي از اسبها بيماري فتق بروز مي كند و در مورد اسباني كه تازه اخته شده اند اين ناراحتي باعث مي شود كه مقداري از روده هاي حيوان به داخل كيسه بيضوي راه يابد و يا از شكافها خارج شود. اين ناراحتي بكلي مربوط به عمل اخته كردن نيست . 
بايد دانست كه اگر اسبي پس از اخته شدن دچار فتق شود بدون عمل اخته نيز دير يا زود بدان مبتلا مي شده است . 
بهرحال اين ناراحتي بندرت ظاهر مي شود .ولي اگر بروز كند يا هر قسمتي از بافتهاي داخلي در ميان شكافها قرار بگيرد بايد فورا مورد توجه دامپزشك جراح قرار گيرد .
زيرا شكافها با وجود آنها التيام نخواهد يافت .

مراقبت هاي قبل از عمل جراحي اخته شامل 12 تا 24 ساعت گرسنگي و تشنگي است . 

معمولا اگر داروي بيهوشي مصرف شود حيوان را براي 24 ساعت گرسنه و تشنه نگه مي دارند .برخي اوقات از ميزان غله حيوان كاشته مي شود زيرا غله باعث ورم پس از عمل جراحي مي شود .