سیستم تهویه در جایگاه پرورش اسب
سیستم تهویه در جایگاه پرورش اسب
میزان رطوبت نسبی دراصطبل اسب ها باید بین 50 تا80 درصد باشد.همچنین غلظت گاز های آلوده کننده موجود در هوای اصطبل نیز باید در حد مجاز آن حفظ شود.برای مثال غلظت گازآمونیاک که یکی از فراوان ترین این گازها است باید کمتر ازppm 10 باشد تا سلامت اسب ها و کارگر ها به مخاطره نیافتد.بیشترین عامل آلوده کننده هوای داخل اصطبل اسب ها آمونیاک است که از ادرار آنها متصاعد می شود.این گاز باعث سوزش چشم ها و مجاری تنفسی شده و برای سلامت انسان و اسب خطرناک است.غلظت بخارآب و گازهای مختلف و همچنین دمای سالن تحت تاثیر نرخ تهویه و میزان تبادلات هوایی بین محیط داخل و خارج اصطبل تغییر می کند.نرخ تهویه مورد نیاز در یک اصطبل نیز تحت تاثیر دمای داخل وخارج اصطبل،میزان تبخیرو بخارآب،وزن زنده اسب ها و میزان تبخیر داخل اصطبل متغییر است.هوای تازه مورد نیاز به ازای یک راس اسب 450 کیلوگرمی در فصل زمستان وتابستان به ترتیب 5/1 و3 متر مکعب دردقیقه است.بر طبق یک اصل کلی برای تامین هوای تازه اصطبل،درفصل زمستان هر 15 دقیقه یک بارودر فصل تابستان هر6 دقیقه یک بار تمام هوای اصطبل باید بطور کامل با هوای تازه جایگزین شود.بر اساس متوسط حجم تهویه مورد نیاز دریک اصطبل با 20 راس اسب پرورشی در فصل تابستان به صورت ذیل قابل محاسبه است:حجم هوای مورد نیاز(متر مکعب در دقیقه) 60=3×20اگردرفصل تابستان کل هوای سالن پرورش اسب ها درهر ساعت 10 بار(هر6 دقیقه یک بار) بطورکامل با هوای تازه جایگزین شود،مجموع حجم هوای مورد نیاز اسب ها طی 6 دقیقه برابر است با:حجم هوای ورودی طی6 دقیقه(متر مکعب) 360=6×60این عدد درواقع حداقل حجم سالن پرورش اسب ها نیز خواهد بود.زیرا حجم سالن پرورش اسب ها باید به اندازه ای باشد که بتواند با توجه به نرخ تهویه،هوای تازه مورد نیاز اسب ها را حداقل تا 6 دقیقه در خود جای دهد.تعیین تعداد و قدرت هوا کش های مورد نیازبرای تامین 360 متر مکعب هوا در فواصل زمانی 6 دقیقه یک بار در اصطبل مورد نظر راه حل های ذیل وجود دارد:1-استفاده از یک هوا کش با قدرت هوادهی 360 متر مکعب دردقیقه که هر 6 دقیقه یک بار به مدت 1 دقیقه کار کند.2-استفاده از دو هواکش که هر یک به قدرت هوادهی 180 متر مکعب در دقیقه که 6 هر دقیقه یک بار بطور همزمان به مدت 1 دقیقه کار کند.3-استفاده از چهارهواکش هر یک به قدرت 90 متر مکعب در دقیقه که هر6 دقیقه یک بار بطور همزمان 1 دقیقه کار کند.حجم هوای جابجا شده در صورت استفاده از هر یک از گزینه های فوق الذکربا یکدیگربرابر است و تنها نوع و تعداد هواکش های بکار رفته در حالت مذکور با هم متفاوت است.
استفاده از چند هوا کش کوچک نسبت به استفاده از یک هواکش بزرگ، از این جهت که باعث توزیع یکنواخت ترهوا در سالن پرورش می شود،دارای مزیت است.هر سیستم تهویه برای دفع هوای آلوده و جایگزین نمودن هوای پاک از دو قسمت تشکیل شده است.این دو قسمت شامل ورودی ها و خروجی های هوا هستند.از نظر نوع طراحی سیستم تهویه،اصطبل ها را می توان به سه دسته تقسیم نمود که در ادامه می آید. تهویه طبیعی در اصطبل باز(اصطبل سرد)منظور از اصطبل سرد همان جایگاه های باز سه طرفه و یا جایگاه هایی است که در مناطق گرمسیر قرار داشته و در طول سال بیشتر هدف سرد کردن داخل اصطبل است تا گرم نگه داشتن آن.به علت گرمای هوا یک یا چند طرف از دیوار های جانبی این اصطبل ها باز بوده و جریان هوای طبیعی از طریق این فضاها برقرار می شود.معمولا این اصطبل ها نیاز به عایق بندی خاصی ندارند و هدف از این تهویه در آنها،کاهش دمای داخل اصطبل،کاهش رطوبت و کاهش آلودگی هوا است.ورودی و خروجی های هوا در این سیستم می تواند شامل پنجره ها،فاصله موجود بین لبه فوقانی دیوار ها و سقف،فضای باز بین قطعات تشکیل دهنده سقف و یا در های اصلی اصطبل باشد.هر یک از این ورودی ها ممکن است توسط در یچه های قابل کنترل تنظیم شوند یا کاملا آزاد باشند.معمولا در اصطبل های باز (جایگاه سرد) فقط از جریان باد برای برقراری تهویه طبیعی استفاده می شود و تهویه مکانیکی کمتر مورد استفاده قرار می گیرد.در جایگاه های باز با توجه به عرض اصطبل،مساحت توصیه شده برای ورودی و خروجی هوا به ازای یک راس اسب در زیر ارائه شده است. اندازه ورودی و خروجی هوا به ازای یک اسب در اصطبل باز(متر مربع) نوع ورودی و خروجی هوا عرض اصطبل30متر 20متر 10مترمساحت پنجره دیوارجانبی 9/0 6/0 3/0 فاصله بین دو قطعه سقف 15/0 1/0 08/0فاصله بین حاشیه فوقانی دیوار ها و سقف 3/0 2/0 15/0 تهویه طبیعی در اصطبل بسته (اصطبل گرم) اصطبل های گرم ،همان اصطبل های بسته اند که معمولاً در مناطق نیمه سردسیر و یا سردسیر ساخته می شوند و هدف در طول سال معمولاً گرم نگه داشتن دمای داخل اصطبل است تا سرد کردن آن. معمولاً تمام یا بخشی از دیوارها و سقف این اصطبل در فصول سرد سال جلوگیری شود وجود عایق مناسب در دیوارها و سقف باعث می شود حتی اگر هیچ وسیله گرمایشی داخل اصطبل مورد استفاده قرار نگیرد، باز هم اختلاف دمای داخل و خارج اصطبل به بیش از 5 یا 10 درجه سانتیگراد نرسد معمولاً به علت محدود بودن مساحت پنجره ها و یا روزنه های سقف درجایگاههای بسته، نرخ تهویه طبیعی در این سالن ها کمتر از اصطبل های با (سرد)است. بعنوان یک توصیه کلی برای استفاده ازتهویه طبیعی در اصطبل های گرم در فصل تابستان باید معادل 5 تا 10 درصد و در فصل زمستان معادل یک درصد از مساحت کف اصطبل را به ورودی و خروجی هوا در دیواره های جانبی اختصاص داد . در این حالت ورودی هوا معمولاً از طریق ایجاد شکاف بین محل اتصال سقف با دیوارهای جانبی ویا نصب پنجره در دیوارها تامین می شود و خروجی هوا، شامل منفذ هایی است که در سقف اصطبل تعبیه می شوند. بهتر ا ست ارتفاع این منفذ ها 60 سانتیمتر بالاتر از لبه سقف باشد و یک کلاهک با دریچه قابل تنظیم روی آن نصب شود تا از ایجاد کوران هوا در سالن و اختلال در سیستم تهویه جلوگیری شود. در جایگاه بسته و در فصل تابستان ، درها نیز می توانند بعنوان ورود ی وخروجی هوا مورد استفاده قرار بگیرند. معمولاً به هنگام روز درها را باز گذاشته و هنگام شب و سرد شدن هوا در را می بندند .تهویه مکانیکی در اصطبل بسته ( اصطبل گرم) در مناطق سردسیر به علت سرمای بیش از حد هوا پرورش دهندگان در بیشتر ایام سال و بخصوص در هنگام شب ناچار به بستن تمام پنچره ها و روزنه ها ی سقف و درها هستند تا از کاهش دمای داخل اصطبل جلوگیری کنند. در این شرایط میزان تبادلات دمایی با خارج اصطبل به حداقل رسیده و پرورش دهندگان باید با دقت بیشتری نسبت به باز کردن ویا بستن پنجره های اصطبل اقدام کنند. از آنجا که نرخ تهویه در این نوع اصطبل ها به شدت با وضعیت دمای سالن در ارتباط است لذا کنترل تهویه همراه با تامین دمای لازم برای اسب ها کار سخت و پیچیده ای است. در اصطبل های بسته بهتر است تمام دریچه های ورودی و خروجی هوا قابل تنظیم و کنترل باشند. در این شرایط پرورش دهندگان برای تامین حداقل تهویه مورد نیاز در اصطبل بسته
از انواع سیستم تهویه مکانیکی با استفاده از هواکش های دمنده و یا مکنده که به صورت تجاری در بازار موجود هستند، بهره می برند. حجم کل تهویه مورد نیاز برای اسب ها با توجه به تراکم اسب ها در اصطبل، حجم فضای داخلی اصطبل و دمای داخل آن قابل محاسبه است و بر این اساس قدرت هواکش ها و مساحت ورودی ها و خروجی های هوای سالن تعیین می شود. تصمیم گیری درباره میزان تهویه مورد نیازو مهندسی تهویه مکانیکی بویژه در فصل زمستان نیاز به تجربه خاصی داشته و به پرورش دهندگان توصیه میشود برای تصمیم گیری در این خصوص حتماً با کارشناسان خبره مشورت نمایند. در فصل زمستان در بسیاری از موارد بر اثر استفاده از تهویه مصنوعی، دمای هوای داخل سالن در اصطبل کاهش می یابد.و این در حالی است که امکان کاهش نرخ تهویه در سالن وجود ندارد. در این مواقع برای افزایش دمای اصطبل می بایست از وسایل گرمایشی مناسب استفاده کرد. از آنجا که در فصل زمستان افزایش دمای سالن بیش از 10 درجه سانتیگراد ضرورتی ندارد و حفظ دمای سالن در این محدوده قابل قبول است، لذا به پرورش دهندگان توصیه می شود تا از صرف هزینه های اضافی برای گرم نمودن بیش از حد اصطبل اجتناب کنند.طبق یک برآورد علمی به ازای یک راس اسب در فصل زمستان، بین 500 تا 1000 وات انرژی در ساعت برای گرم کردن و تنظیم دمای داخل اصطبل مصرف می شود. هر چند انواع بخاریهای نفت سوز ، گازوئیل سوز، برقی و گاز سوز در اصطبل های پرورش اسب مورد استفاده قرار می گیرد ولی شاید مقرون به صرفه ترین وبهترین نوع سوخت برای استفاده در اصطبل اسب ها گاز طبیعی باشد. البته استفاده از شوفاژ نیز در برخی از نقاط متداول است .