لامينايتيس بيماري اندام حركتي اسب
لامينايتيس بيماري اندام حركتي اسب
اين بيماري جزو بيماريهاي اندام حركتي در اسبها مي باشد كه با نام تورم تيغه هاي حساس سم نيز شناخته شده است .
اين بيماري غير مسري بوده و به ندرت رخ مي دهد و ممكن است در اثر ايجاد يك بيماري در ساير نقاط بدن ايجاد شود . مثلاً اگر سم گياهي يا جانوري در هر نقطه از بدن اسب اثر كند از طريق جريان خون به قسمت سم رسيده و سبب ايجاد اين بيماري مي گردد . در اين بيماري درد بسيار شديد بوده به طوري كه حيوان سر خود را به شدت به ديوار مي كوبد و تا سر حد مرگ به خود اسيب مي رساند .
در سم يك رديف لايه حساس ( واجد سلول هاي عصبي ) در بين دو لايه غير حساس ( فاقد سلول هاي عصبي ) قرار دارد . در بيماري لامينايتيس جريان خون در لايه حساس تغيير مي كند و سبب فقدان اكسيژن در سلول هاي عصبي و باعث از بين رفتن سلول هاي عصبي مي شود .
عامل بيماري :
به طور كلي بيماري لامينايتيس عارضه اي است كه در آن بافت نازك و حساس لايه لامين در سم اسب تورم يافته كه در نهايت اين قسمت دچار نكروز گشته و موجب خون مردگي و جمع شدن خون در اطراف ناحيه سم مي گردد . در واقع مي توان گفت : لامينايتيس يك حالت انقطاع و گسيختگي در تامين خون در ناحيه سم است و اين ناراحتي و تخريب باعث مي شود كه بافت هاي لايه لامين با كمبود اكسيژن و مواد غذايي روبه رو شوند .
بنابراين لامينايتيس عبارت است از تغييرات گردش خون در پا كه موجب التهاب ناحيه لامين گشته و باعث ايجاد درد در آن قسمت از پا مي شود .
از نظر درمانگاهي بيماري با لنگش توام و با گرمي و درد در اطراف سم ظاهر مي شود . گرچه لامينايتيس بيشتر در اسب ها و پوني هاي چاق با وزن زياد اتفاق مي افتد ولي بيماري فوق در هر اسبي و در هر زمان از سال مي تواند بروز كند . مهمترين علت بيماري مربوط به وارد شدن سموم از طريق دستگاه گوارش است مثل مواقعي كه پوني از جيره اي با پروتئين بالا تغذيه مي كند . رايج ترين علت ايجاد لنگش پوني و اسب در اواخر بهار و اوايل تابستان هنگام چرا در چراگاههاي حاوي علف هاي غني و پر پشت به ويژه اگر زمين براي رشد گياهان كود دهي شده باشد ( گياهان حاوي پروتئين زياد ) مي باشد .
لنگش ممكن است در فصول ديگر سال به دليل پرخوري پوني يا مصرف بيش از حد كنسانتره نيز ايجاد شود و همچنين در اثر مصرف زياد علوفه تازه و آبدار با كربوهيدرات بالا و باقيماندن زياد در معده ايجاد شود . كربوهيدرات كه بايد در روده كوچك هضم و جذب گردد ، به روده بزرگ رفته و به دنبال آن تعادل باكتريايي در روده بزرگ به هم خورده و تعداد باكتري هايي كه از محيط قندي استفاده مي كنند بيشتر و آنهايي كه از فيبر استفاده مي كنند كاسته مي شود كه اين امر منجر به اسيدي شدن محيط شده و آندوتوكسين آزاد مي گردد. در محيط اسيدي قابليت نفوذ پذيري ديواره روده افزايش پيدا كرده و توكسين ها وارد خون مي شوند و در گردش و فشار خون اختلال و به دنبال آن بيماري لامينايتيس ايجاد مي شود .
گاهي اين بيماري به علت عفونت يا بيماري در ناحيه ديگري از بدن مانند تومور در هيپوفيز ، پانسمان غير صحيح پا و حتي نعل بندي نادرست كه سبب دراز شدن سم مي شود ايجاد مي گردد . گاهي اين بيماري ناشي از عوارض مصرف نادرست داروهايي نظير كورتون هم مي باشد . گاهي ضربه هاي شديد خصوصاُ در اسب هاي مستعد چاقي به خصوص وقتي كه بر روي زمين ناهموار حركت مي كنند و يا مصرف برخي داروها خصوصاُ كورتيكوستروئيدها ممكن است باعث افزايش انقباض سرخرگ ها در پا شده و به دنبال آن موجب محدود شدن جريان خون شود . عوامل ديگري شامل چرخش روده بزرگ ( كولون ) ، تغيير در نوع جيره غذايي ، نوشيدن آب سرد بعد از يك تمرين سخت ، تحمل وزن زياد بر روي اندام هاي حركتي به خصوص در حركت هاي شديد بر روي زمين هاي ناهموار و سخت كه موجب فشار جانبي بر روي اندام هاي حركتي مي گردد ، خستگي شديد و بيش از حد ، از دست دادن آب بدن ، عوامي ژنتيكي ، غيار كردن ( چيدن سم ) نادرست و نامنظم و نعل بندي ناصحيح باعث ايجاد اين بيماري مي شود .
علائم بيماري :
به دو شكل ظاهر مي شود :
1. حاد : همراه با لنگش خفيف يا شديد ، ضعف و خستگي ، كم اشتهايي ، افزايش ضربان قلب و تنفس ، حس شدن نبض در سرخرگ انگشتي ، عدم تمايل به حركت ، گام هاي آرام و بلند كه در اين حالت اسب درد شديدي احساس مي كند و از راه رفتن خودداري مي كند و در حالت ايستاده پاهاي عقب خود را جلوتر آورده زير بدن قرار مي دهد تا مقداري از فشار وزن خود را روي آنها منتقل كند و بالعكس دست هاي خود را جلوتر آورده تا وزن كمتري از بدن را روي آنها تحمل كند . بافت سم حساس بوده و به خصوص در ناحيه كف و پنجه در صورت ضربه ملايم درد را به همراه دارد . زمين گير شدن و ترشحات در قسمت تاج سم و جدا شدن پوست سم نيز اتفاق مي افتد .
2. مزمن : لنگش و حالت غير طبيعي در پاها ، كف سم به صورت سطح صاف يا ناهموار ، پهن شدن خط سفيد خصوصا در جدار سم ، رشد غير طبيعي و غير يكنواخت سم ، صداهاي نامنظم در شاخ سم ، شكاف و ترك هايي در تاج سم ، متورم شدن تاج سم ، عرق كردن حيوان ، وجود حلقه هاي متعدد روي سم و در نهايت سم سست و آويخته مي شود .
درمان بيماري :
اگر اسب دچار لنگش شد براي جلوگيري از وخيم تر شدن بيماري بايد بلافاصله دامپزشك را مطلع كنيد .
در مرحله اوليه اسب از چرا و مصرف كنسانتره منع مي شود و سپس رفع عامل ايجاد كننده بيماري ، رفع سريع نقص و اختلالات جريان خون در ناحيه سم ، كاهش فشار وارده به ناحيه لامين ، استفاده از مواد مسهل در حيواناتي كه غلات به ميزان زياد مصرف مرده اند ، درمان مناسب جفت ماندگي ، استفاده از عوامل ضد التهابي توصيه مي شود . در ضمن از كورتون استفاده نشود چون باعث كاهش سنتز پروتئين شده و ممكن است موجب انقباض عروق محيطي و اختلالات ديگر عروق گردد . استفاده از بانداژهاي حمايت كننده براي كاهش فشار به ناحيه لامين و بند سوم انگشت و قرار دادن پا در آب گرم سبب تسريع جريان خون در آن موضع مي شود و براي اسب بيمار راه رفتن 6 بار در روز و هر بار 10 دقيقه توصيه مي شود . استفاده از نعل يا كفش هاي مخصوص و قالب هاي كف سم و اصطبل هاي شني .
غذاي اسب بيمار بايد حاوي ويتامين هايي مناسب ، مواد معدني ، اسيدهاي آمينه و مواد مكمل باشد زيرا اين مواد به رشد قسمت شاخي سم كمك مي كند .
كنترل و پيشگيري :
محدود كردن اسب ها از چرا در چراگاههاي حاوي علوفه رسيده و آبدار و مراتع حاوي علف هاي تازه و پر پشت به ويژه مراتع غلات ، محدود كردن اسب ها از مصرف بيش از حد كنسانتره در فصل بهار و اوايل تابستان ، اگر حيوان استعداد چاقي دارد بسيار مراقب بوده و تلاش كنيد وزن آن را پايين آوريد . كنترل پاهاي حيوان چاق در راه رفتن و استفاده از نعل هاي مناسب و نعل بندي صحيح ، يورتمه نبردن اسب ها بر روي جاده ها و زمين هاي سخت .