رنگ در اسبها
رنگ در اسبها
رنگ موهای بدن و یال و دم اسبها به ژن شناسی آنها ( در واقع اللهای کروموزوم آنها) بستگی دارد. معمولاً این رنگها از بدو تولد تا مرگ باقی می مانند. با این وجود رنگهایی نیز وجود دارند که با بالا رفتن سن یا بلوغ تغییر می کنند. لکه های سفیدی که گاه روی بدن بعضی اسبها، پس از جراحت و ... تشکیل می شود رنگ آن اسب محسوب نمی شوند. رنگهایی که تغییر ناپذیرند به رنگهای ساده (یا اصلی)، رنگهای مرکب و رنگهای مخلوط دسته بندی می شوند.
1- رنگهای ساده: سفید، سیاه، کرنگ، سمند و کهر
2- رنگهای مخلوط: نیله، نیله ابرش، قره نیله، نیله گلگون، نیله روشن، ابرش، شرابی و گلرنگ ابرش
3- رنگهای مرکب: کهر ابلق و سیاه ابلق
عمر خیام در کتاب نوروزنامه نام‌های مربوط بهرنگ اسب را چنین بیان می‌کند: الوس‌چرمه، سرخ‌چرمه، تازی‌چرمه، خنگ، بادخنگ، مگس‌خنگ، سبزخنگ، پیسه کمیت، کمیت، شبدیز، خورشید، گور سرخ، زردرخش، سیارخش، خرماگون، چشینه، شولک، پیسه، ابرگون، خاک‌رنگ، دیزه، بهگون، میگون، بادروی، گلگون، ارغون، بهارگون، آبگون، نیلگون، ابرکاس، باوبار، سپیدزرده، بورسار، بنفشه‌گون، ادس، زاغ‌چشم، سبزپوست، سیمگون، ابلق، سپید، سمند.
به تدریج نام رنگهای دیگری نیز از زبان‌های دیگر وارد فارسی شده است. امروزه رنگهای اسب را بر اساس ژن‌شناسی توضیح می‌دهند.
#سیاه
سیاه: رنگ ساده‌اي است كه تمام سطح بدن حيوان از موهاي سياه پوشيده شده است. رنگ سياه به صورت سياه خالص، مات، سياه براق، سياه كثيف (بعضي از نقاط بدن تبديل به سرخي شده است) ديده مي‌شود. رنگ سياه باعث مي‌شود كه اسب در ظاهر قوي‌تر از آنچه كه هست به نظر بيايد.
#سفید
سفید: به اين رنگ قزل هم گفته مي‌شود از سفيد صدفي تا كثيف متمايل به زرد يا سرخابي كمرنگ متغير است. سفيد مات به شكل گچ و بدون تلألو است. سفيد كثيف كه تقريباً زرد رنگ است. سفيد چيني داراي انعكاس آبي رنگ مي‌باشد (دُرنايي) و علت آن رنگ پوست بدن است كه از ماوراء موها ديده مي‌شود. وقتي رنگ سياه طبيعي پوست ظاهر مي‌گردد و در ماوراء موها منعكس مي‌گردد اسب به رنگ خاكستري روشن نيز ديده مي‌شود. اصولاً رنگ سفيد در اول تولد نادر است زيرا هر اسب داراي چند موي سياه حداقل مي‌باشد لذا آن را خاكستري روشن نيز مي‌نامند.
#سمند
سمند: رنگ موهای پوششی بدن همانند رنگ طلائی می باشد فقط موهای یال، دم و قسمتهای پایینی پا و یا دست سیاه است. بعضاً در پشت و شانه خط گورخری قابل رویت است. این رنگ به دو دسته تیره و روشن تقسیم بندی می شود. اگر یال و دم اسب روشن تر از رنگ بدن باشد به آن سمند یزیدی و یا سمند یال و دم شسته می گویند.
#کرنگ
کرنگ: در این رنگ بدن با موهایی به رنگ قرمز دارچینی و یا شبیه چای تا زرد پررنگ پوشیده شده است. رنگ دم، یال و قسمتهای پایینی دست و پا نیز به همان رنگ بدن است و انواع آن بر اساس رنگ های تیره و یا روشن موهای قرمز عبارتند از:
- کرنگ روشن
- کرنگ معمولی
- کرنگ گیلاسی
- کرنگ مسی
- کرنگ شیر قهوه ای
- کرنگ تیره
- کرنگ سوخته
در این انواع رنگ موهای یال، دم و قسمتهای بالایی سم به مراتب روشن تر بوده و اگر به رنگ زرد کاهی باشند به آنها کرنگ بال سفید و یا کرنگ موگاوی گفته می شود.
#کهر
کهر: موهای پوششی بدن همانند رنگ کرنگ می باشد فقط یال، دم، پا و یا دست سیاه است. بعضاً در پشت و شانه خطوط گورخری دیده می شود. انواع آن بر اساس واریته های رنگی قرمز پوششی بدن عبارتند از:
- کهر روشن
- کهر تیره
- کهر گیلاسی
- کهر شاه بلوطی
- کهر سوخته
طلایی: رنگ بدن زرد مایل به قرمز بوده و موهای دم، یال و قسمتهای بالایی سم نیز به همان رنگ و یا اندکی روشن تر می باشند. انواع این رنگها عبارتند از:
- طلایی روشن
- طلایی معمولی (سفید مات، سفید بدون درخشش)
- طلایی مایل به قرمز (سفید پشت گلی)
- طلایی تیره (تقریباً زرد رنگ)
نیله: در میان موهای تیره رنگ به مرور زمان موهای سفید رنگ ظاهر می شود که به آن نیله می گویند. انواع آن عبارتند از:
- نیله روشن: موهای سیاه کم و سفیدها زیاد هستند.
- نیله سرخون: بیش از آنکه رنگ خاکستری نشان بدهد رنگ اسب به سرخی می زند.
- نیله گلگون (لکه دار): رنگ نیله به صورت لکه های منظمی در پوست موجود است.
- نیله مگسی: در اوایل تولد رنگ بدن سیاه بوده و به تدریج به سفیدی می رود. اینگونه اسبان در سنین پیری دارای لک هایی به شکل مگس روی بدن می شوند.
- نیله مرجانی
- قره نیله: تعداد موهای سیاه خیلی زیاد است و رنگ اسب به سیاهی می زند.
ابرش: تنها رنگی است که از اختلاط 3 رنگ سیاه و سفید و قرمز ایجاد می شود. اسبهای ابرش معمولاً یال و دم آنها سیاه و یا تیره تر از بقیه بدن است.
ابلق: عبارت از رنگهایی هستند که از اختلاط لکهای مختلف در روی زمینه سفید تشکیل شده باشد. انواع آن عبارتند از:
- ابلق سیاه
- ابلق موشی
- ابلق سمند
- ابلق کرنگ
- ابلق کهر
- ابلق خاکستری
- ابلق ابرش
- ابلق گرگی