روش صحیح استفاده از شلاق و مهمیز

روش صحیح استفاده از شلاق و مهمیز

-”شلاق بزن!”

-”پاتو محکم بکوب!”

-”محکم تر بزن!”

جمله های نادرستی که در کلاس های اموزشی زیاد به گوش میخورند.

 قبل از هرچیز باید بگوییم که شلاق و مهمیز وسایل بدی نیستند، شلاق وسیله ی بسیار مفید و کارامدی در ارتباط سوارکار با اسب است، اما چیزی که بسیاری افراد متوجه آن نیستند و چیزی که نگران کننده است نحوه ی استفاده از آن است. مهمیز هم در صورتی که به درستی استفاده شود میتواند به نوع خودش مفید باشد، اما در اکثر موارد یعنی شاید چیزی بیشتر از ۹۰% مواردشاهد استفاده ی نادرست از مهمیز و شلاق هستیم. ما اطمینان میدهیم که اگر به درستی از وسایل ذکر شده استفاده کنید، علاوه بر اینکه اسبتان آسیب و آزاری نمیبیند، پس از چند جلسه به وضوح پیشرفت خودتان با اسبتان را میبینید و نتایج خیلی رضایت بخش تری (به خصوص در طولانی مدت) با اسبتان کسب خواهید کرد. در این مطلب ایتدا نحوه درست استفاده از مهمیز و شلاق و سپس دلیل و منطق طریقه ی استفاده از این وسایل را ذکر میکنیم.

مقدمه

ابتدا بگذارید یک واقعیت را بیان کنیم: در بسیاری از مواقع که اسب کاری را انجام نمیدهد، اشکال از سوارکار است نه از اسب. ضعف سوارکار در ارتباط برقرار کردن با اسب و فهمیدن او، به علاوه ارسال پیام های نادرست باعث میشود که اسب کاری که سوار میخواهد را انجام ندهد. هنگامی که اشکال از سوارکار است و او پیام نادرستی و یا پیام های گیج کننده به اسب میدهد (برای مثال سوارکار با دستش به اسب فرمان ایست میدهد و با پایش فرمان چهارنعل و یا مواقع بیشمار دیگری که سوارکار و مربی تقصیر ها را بر گردن اسب می اندازند درحالی که اشکال از سوارکار است) استفاده از شلاق نه تنها فایده ای ندارد، بلکه باعث قاطی شدن پیام ها در ذهن اسب و گیج شدن او میشود. استفاده از شلاق برای اینگونه مواقع نیست بلکه برای مواقعیست که سوارکار اصول را به درستی رعایت میکند اما نمیتواند با اسب به درستی ارتباط برقرار کند و یا اسب به پیام های او توجه نمیکند.

همچنین لازم میدانیم در همین ابتدای مطلب اعلام کنیم که زدن اسب با هر وسیله ای و به هر طریقی، نه تنها از نظر اخلاقی مشکل دارد، بلکه برای اسب هیچ آموزه ای به دنبال ندارد و تنها شما را از اهدافتان با اسبتان دور میکند. پس با دانستن این موضوع مطلب را شروع میکنیم:

شلاق

روش درست استفاده از شلاق در سوارکاری

فرض کنید یکی از دوستانتان ایستاده و رویش به یک سمت دیگر است، شما برای جلب توجه او احتمالا با انگشتانتان ضربه ی آرامی به شانه ی او وارد میکنید. شلاق نیز برای جلب توجه اسب استفاده میشود و برای اسب مفهومی همانند “هوشیار باش!” دارد. شلاق باید ضربه ای ملایم به اسب وارد کند در حدی که فقط توجه او را جلب کند. ضربه ی شلاق فقط باید در حد یک تلنگری آرامی باشد – به همان صورتی که به شانه ی دوستتان به آرامی ضربه میزنید. توجه کنید که در تلنگری زدن با شلاق، این تنها مچ دست شما است که میچرخد و ساعد شما نباید تکان بخورد (مشابه شکل زیر). طریقه ی گرفتن شلاق در دست میتواند با توجه به نوع شلاقی که در اختیار دارید متفاوت باشد. در عکس زیر نحوه ی گرفتن شلاق درساژ در دست و نحوه ی استفاده از آن نشان داده شده است.

محلی که شلاق به آن ضربه وارد میکند میتواند متفاوت باشد، به عنوان مثال از شلاق های پرش که کوتاه ترند برای ضربه به شانه ی اسب استفاده میشود اما از شلاق درساژ که بلند تر است برای ضربه به قسمت های عقب تر بدن اسب مثلا کپل اسب استفاده میشود. توجه کنید که با شلاق تنها به کپل، درست پشت مچ پای خودتان و یا شانه ی اسب ضربه وارد کنید و هیچوقت با شلاق به سر، صورت و زیر شکم اسب ضربه نزنید، زیرا این نواحی بسیار حساسند. توجه کنید که از شلاق باید بلافاصله پس از آنکه اسب به فرمان شما دقت نکرد استفاده شود. اگر اسبتان به شلاق توجه نکرد، ضربه را به آرامی سفت تر کنید (نه ضربه ای محکم، بلکه ضربه ای اندکی استوار تر) تا اسبتان به ضربه پاسخ مثبت و مطلوب دهد و سپس دیگر با شلاق ضربه نزنید. در مسابقات درساژ که مهارت سوارکار و ارتباط او با اسب اهمیت فوق العاده ای دارد، حرکت شلاق آنچنان جزئی است که اکثر بیننده ها حتی متوجه آن هم نمیشوند.

دلیل نحوه استفاده از شلاق: چرا زدن با شلاق تاثیری ندارد؟

هنگامی که اسب ها مورد تنبیه یا ضرب و شتم قرار بگیرند، غریزه ی فرار از خطر آنها فعال میشود و در نتیجه بدون فکر و به طور غریزی تلاش میکنند که فرار کنند. به عبارتی دیگر اسب نمیفهمد که دارد مورد تنبیه قرار میگیرد و کارش اشتباه بوده بلکه فقط احساس میکند که جانش در خطر است. به همین دلیل است که تنبیه و یا ضرب و شتم اسب نه تنها در جهت آموزش مطلب و یا فرمانی به اسب هیچ تاثیری ندارد، بلکه اثرات منفی ای را نیز به دنبال دارد.

برخی از تاثیرات منفی زدن اسب عبارتند از:

• ضعیف شدن ارتباط سوارکار با اسب
• از دست رفتن آموخته های اسب
• بی رغبت شدن اسب نسبت به سواری و جلسه های آموزشی
• به خطر افتادن سلامت اسب و شما و اطرافیان

پس برای آموزش به اسب نمیتوان از روش های تنبیهی استفاده کرد، بلکه باید با استفاده از روش های تشویقی (به عنوان مثال روش کلیکری) به اسب مطلب مورد نظر را آموزش داد. اکنون شاید برای شما این سوال پیش آید که اگر شلاق وسیله ای تنبیهی نیست، پس شلاق دقیقا چه هدفی را دنبال میکند؟ در جواب باید گفت:

شلاق وسیله ایست برای تشویق اسب به انجام کاری – نه تنبیه او. شلاق برای تصحیح اشکال در نحوه ایستادن اسب، چگونگی حرکت او و یا درک او از دستور استفاده میشود. وقتی که از شلاق به درستی یعنی همانگونه که در بالا ذکر شد استفاده شود، تلنگری شلاق به اسب پیام “بیدار باش!”، “هوشیار باش!” و “حواست را جمع کن!” را میدهد و باعث میشود که اسب توجه بیشتری به فرمان های شما داشته باشد.

مهمیز

روش درست استفاده از مهمیز در سوارکاری

مهمیز همانند شلاق، باید زمانی استفاده شود که سوارکار با پا فرمانی به اسب می دهد و اسب فرمان را اجرا نمی کند. بعد از آنکه اسب درخواست فشار اندک پا را نادیده گرفت، سوارکار با ضربه ی ملایم ساق دستور دوباره می دهد و اگر دوباره نادیده گرفت فشار سریعی با مهمیز وارد می کند. هنگام انجام این کار به هیچ وجه نباید پاها از کنار بدن اسب جدا شود یا دور شود، بلکه تنها پاشنه ی پا کمی به سمت بالا و داخل می آید، در غیر این صورت استفاده از مهمیز غلط است. همچنین نباید از مهمیز به طور مرتب استفاده شود. توجه شود که در بستن مهمیز، قسمت فلزی پشت آن باید مایل به سمت پایین باشد و نه به سمت بالا (مطابق عکس رو به رو).

مهمیز برای وادار کردن اسب به تندتر حرکت کردن نیست بلکه دستور پا را برای اسب دقیق می کند، به همین دلیل مهمیز بیشتر برای سوارکاران پیشرفته و حرفه ای استفاده دارد و به سوارکاران تازه کار توصیه نمی شود. علاوه بر آن سوارکاران تازه کار چندان کنترلی روی ساق خود ندارند و ممکن است به طور ناخواسته به اسب ضربه بزنند. مهمیز نباید برای تنبیه اسب و یا بیش از حد استفاده شود و نباید هیچگونه علامتی یا فشار شدیدی به بدن اسب وارد کند، بلکه مهمیز برای افزایش دقت حرکت اسب به کار می رود.

دلیل نحوه استفاده از مهمیز: چرا زدن و فشار شدید با مهمیز تاثیری ندارد؟

استفاده ی نادرست و نا به جا از مهمیز می تواند باعث ترساندن اسب شود و همانگونه که در بالاتر ذکر شد، این موجب بیدار شدن غریزه ی فرار از خطر اسب و خاموش شدن تفکرات او میشود و درنتیجه نه تنها اسب چیزی نمی آموزد، بلکه همان تاثیرات منفی زدن اسب با شلاق را بر روی اسب میگذارد. علاوه بر این استفاده ی نابجا از مهمیز میتواند موجب  خارج شدن کنترل اسب از دست، الاکلنگی زدن او و حتی به مرور زمان نادیده گرفتن مهمیز توسط اسب شود.

سخن آخر

اگرچه در بسیاری از کلاس های آموزشی مربیان به جای برطرف کردن اشکال سوارکار، به او دستور زدن اسب را میدهند (بدلیل آموزه های نادرست قدیم)، اما ما شدیدا شما را از این کار منع میکنیم و تضمین میکنیم که با نزدن اسب، راه پیشرفت برای شما و اسبتان بسیار بازتر است و این تنها راه رسیدن به سطوح بالای سوارکاری است. واضح است که در بعضی مواقع بردبار بودن سخت است، اما این یکی از ویژگی های سوارکاران موفق محسوب میشود، و چه کاری بهتر از سوارکاری برای تقویت بردباری؟

امیدواریم این مطلب بتواند به رابطه ی شما و اسبتان کمک کند و بهتر بتوانید اسب خود و تفکرات او را درک کنید و همیشه به یاد اشته باشید که حتی اگر مربیتان به شما دستور دهد، این شما هستید که میتوانید با زدن و یا نزدن اسبتان، رابطه ی خودتان با اسبتان را قوی تر و یا ضعیف تر کنید.